در سال 1879 میلادی (1285 شمسی) در کاوش‌های معبد بزرگ «اسگیله» در شهر باستانی بابل بین‌النهرین «هرمز رسام» یکی از اعضای گروه انگلیسی کاوش، نخستین منشور حقوق بشر جهان و بزرگ‌ترین نماد روحیه‌ی بردباری ایرانیان را در زمان باستان کشف کرد. [گزارش به خبرنگاران درباره چگونگی مرمت آرامگاه کورش]
به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پس از مطالعه‌ی خط شناسان روی این لوح، مشخص شد این استوانه در سال 539 پیش از میلاد در هنگام ورود سپاه فاتح ایران به بابل، به فرمان کوروش نوشته شده است.
این استوانه به‌شدت آسیب دیده بود و بسیاری از سطر‌های آن از بین رفته بودند یا براثر فرسودگی بخش‌هایی از آن قابل خواندن نیستند، به‌گونه‌ای که در بازسازی فضای خالی و برخی حروف باقی‌مانده باز هم احتمال اشتباه وجود دارد.
منشور حقوق بشر کوروش موسوم به استوانه کوروش، استوانه‌یی سفالین است که دورتادور آن مجموعه‌ای از سخنان و دستورهای کوروش به خط میخی بابلی نقش بسته است. اکنون این لوح در بخش ایران باستان موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود.
به گزارش ایسنا، این لوح در سال 1350 به‌مدت 10 روز از موزه بریتانیا خارج شد و با یک بیمه‌ی پنج‌هزار پوندی برای جشن‌های 2500 ساله‌ی پادشاهی با وجود مخالفت دولت وقت بریتانیا، به ایران آورده شد و در موزه‌ی برج آزادی تهران به‌نمایش درآمد. پس از آن، در سال 1383 نخستین خبرها برای نمایش لوح منشور کوروش در ایران منتشر شدند.
رییس وقت موزه ملی در فروردین‌ماه سال 1383 از امانت گرفتن منشور کوروش هخامنشی و تعدادی از اشیای تمدن ایران به‌مدت یک یا دو سال از این موزه با هدف نمایش در موزه‌ی ایران باستان، پس از تکمیل بازسازی و گسترش فضای این موزه و افتتاح آن خبر داد. [آشنایی با موزه و موزه‌داری]
پس از آن، در جریان برگزاری نمایشگاه «امپراطوری فراموش‌شده؛ جهان ایران باستان» در دی‌ماه 1383 موزه‌ی ملی ایران بیش از 50 شیء تاریخی را به موزه‌ی بریتانیا برای نمایش امانت دارد و موزه‌ی بریتانیا نیز قول و قرار‌هایی را برای امانت دادن منشور کوروش برای مدتی به ایران داد.
پس از گذشت چهار سال، در خردادماه امسال نیز توافق‌هایی میان موزه‌ی بریتانیا و موزه‌ی ملی ایران با هدف نمایش منشور کوروش در موزه ملی ایران انجام شدند که قول و قرار‌های پیشین را مستحکم‌تر کردند و موزه‌ی بریتانیا سرانجام آمادگی خود را برای این کار به‌طور رسمی به ایران اعلام کرد. [آشنایی با تخت جمشید]
به‌دنبال رایزنی‌های انجام‌شده و مذاکرهای نخستین، قرار شد که منشور کوروش اردیبهشت‌ماه سال آینده (1388) به‌مدت چندماه برای نمایش در ایران از موزه‌ی بریتانیا خارج شود و به موزه‌ی ملی ایران در تهران انتقال یابد.
متن این منشور که به‌عنوان نخستین منشور حقوق بشر در جهان شناخته شده است، در سال 1971 میلادی توسط سازمان ملل به شش زبان رسمی منتشر شد و اکنون بدلی از این منشور در مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک نگهداری می‌شود. امید است که روزی منشور کوروش هخامنشی در ایران به‌نمایش در‌آید و ایرانیان بزرگ‌ترین نماد روحیه‌ی بردباری اجداد خود در دوره‌ی باستان را به چشم ببینند
